امنیت در توسعه نرم‌افزارهای مدرن اهمیت زیادی دارد. منطق کسب و کار روز به روز پیچیده‌تر می‌شود. نرم‌افزارهای وب دارای بخش‌های جدید زیادی هستند. از طرفی، یک نرم‌افزار مدرن، پیچیدگی‌های خود را هم دارد. از سوی دیگر، منجر به آسیب‌پذیری‌های امنیتی بسیار بیشتری می‌شود.
توسعه نرمافزاری مبتنی بر مرورگر که امن و قابل اعتماد باشد، یک کار چالش برانگیز است. در این مقاله، نظرات و ایده‌های خود را در مورد اینکه تست امنیتی (Security Test) چیست و چگونه می‌تواند به ایمن‌تر کردن یک نرم‌افزار وب کمک کند، به اشتراک خواهیم گذاشت.
تست امنیتی (Security Test) چیست؟
تست امنیتی (Security Test) نوعی تست نرمافزاری است که برای جستجوی آسیب‌پذیری‌های امنیتی در نرم‌افزار استفاده می‌شود. این آسیب‌پذیری‌ها عمدتاً در نرم‌افزارهای وب، ساختارهای ابری و برنامه‌های بلاکچین یافت می‌شوند. تست امنیتی (Security Test) ترکیبی از تکنیک‌های آزمایشی است که برای آزمایش نرم‌افزار برای مشکلات امنیتی استفاده می‌شود. عمدتاً برای آزمایش امنیت اطلاعات و عملکردهای برنامه استفاده می‌شود.
این تست نه تنها پیرامون آزمایش نرم‌افزار از طریق نفوذ به آن می‌باشد، بلکه پیرامون شناسایی نقاط ضعف در نرم‌افزارهایی است که مهاجمان ممکن است از آن‌ها سوء استفاده کنند. تست امنیتی را می‌توان به صورت دستی یا با کمک ابزارهای نرمافزاری، معروف به ابزارهای تست امنیتی (Security Test) خودکار انجام داد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
چرا تست امنیتی (Security Test) اهمیت دارد؟
تست امنیتی (Security Test) فرآیندی است که امنیت یک سیستم را ارزیابی کرده و آسیب‌پذیری‌ها و تهدیدات امنیتی احتمالی آن را مشخص می‌کند. این تست (Security Test) یکی از مراحل ضروری در SDLC است که برای یافتن مسائل امنیتی در سیستم، جهت جلوگیری از حملات در دنیای واقعی از آن استفاده می‌کنیم.
تست امنیتی (Security Test) مبتنی بر ارزیابی تهدیدات امنیتی بالقوه در سیستم با فرآیندی است که در آن امنیت سیستم با انجام تست‌های مثبت و منفی برای یافتن تهدیدات احتمالی فوق، آزمایش می‌شود. هدف اصلی تست امنیتی، شناسایی تهدیدات موجود در سیستم و اندازه‌گیری آسیب‌پذیری‌های احتمالی آن است تا بتوان با تهدیدات مواجه شد و سیستم از عملکرد خود باز نمانده و مورد سوء استفاده قرار نگیرد.
5 نوع مختلف تست امنیتی
1. اسکن آسیب‌پذیری (Vulnerability Scanning)
اسکن آسیب‌پذیری یک فعالیت خودکار است که آسیب‌پذیری‌های موجود در سیستم‌های نرمافزاری یا شبکه را شناسایی می‌کند. اغلب، اسکن خودکار آسیب‌پذیری به صورت دوره‌ای انجام می‌شود و به یک رویداد خاص (مانند تغییر در سیستم) وابسته نیست. این یک رویکرد پیشگیرانه برای یافتن و اصلاح آسیب‌پذیری‌ها در سیستم یا شبکه است.
2. تست نفوذ (Penetration Testing)
تست نفوذ یک روش آزمایشی است که در آن آزمایش‌کنندگان، نقاط ضعف امنیتی را برای تعیین خطر آسیب ناشی از مهاجمان احتمالی (هکرها)، پیدا می‌کنند. به عبارت دیگر، تسترهای نفوذ، سعی می‌کنند قبل از اینکه هکر در شبکه یا نرم‌افزار شما کاری انجام دهد، نقاط ضعف امنیتی را پیدا کنند.
اگر با مفهوم تست نفوذ آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله زیر را مطالعه بفرمایید
تست نفوذ (Pentest) چیست؟
3. ارزیابی ریسک
ارزیابی ریسک، فرآیند شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌ها و تهدیدهایی است که دارایی‌های حیاتی و یا سیستم‌های فناوری اطلاعات یک سازمان با آن مواجه می‌شود. این مورد به سازمان کمک می‌کند تا اقدامات متقابل لازم را برای کاهش و کم اثر کردن خطرات و تهدیدها انجام دهد و در صورت بروز حادثه، به آن‌ها واکنش مؤثری نشان دهد. به همین دلیل است که ارزیابی ریسک اغلب اولین مرحله از فرآیند مدیریت ریسک در نظر گرفته می‌شود.
4. بازرسی امنیتی در تست امنیتی (Security Test)
بازرس امنیتی نرم‌افزار یا شبکه را بررسی و ارزیابی می‌کند تا مطابقت آن با استانداردها، مقررات و خط مشی شرکت را تأیید کند. این یک بررسی منظم و دقیق از یک سیستم یا شبکه، برای ارزیابی امنیت آن و شناسایی و گزارش هر گونه آسیب‌پذیری امنیتی است. بازرسی امنیتی معمولا توسط یک شخص ثالث مستقل یا توسط یک تیم حسابرسی داخلی انجام می‌شود.
5. بررسی کد منبع
تجزیه و تحلیل کد منبع (معروف به بررسی کد منبع) تأیید می‌کند که کد با مشخصات مطابقت دارد. این یک فرآیند جستجوی خطاها و آسیب‌پذیری‌ها در کد و یک بخش مهم از چرخه عمر توسعه نرم‌افزار (SDLC) است. اگرچه به آن “بازبینی” می‌گویند، فرآیند بررسی، اغلب توسط بیش از یک نفر و به جای تیم توسعه، معمولا توسط کارشناسان امنیتی مستقل انجام می‌شود. به این ترتیب، متخصصان می‌توانند مسائل امنیتی و عملکردی احتمالی را شناسایی و گزارش کنند و در نتیجه، کیفیت محصول و امنیت آن بهبود می‌یابد.
6 اصل در تست امنیتی (Security Test)
الف) محرمانه بودن
محرمانه بودن یکی از ارکان امنیت اطلاعات است. به عبارت دیگر، محرمانه بودن تعهد یک سازمان یا فرد برای سری نگه داشتن اطلاعات است. به مواردی که قرار نیست با اشخاص ثالث به اشتراک گذاشته شود، اطلاعات محرمانه می‌گویند. هدف اصلی محرمانگی، حفاظت از منافع ذینفعان با جلوگیری از افشای غیرمجاز اطلاعات سازمان است.
ب) یکپارچگی در تست امنیتی (Security Test)
یکپارچگی یکی از مفاهیم اصلی امنیت است، که در مورد یکپارچگی سیستم و اطلاعات می‌باشد. نیاز به یکپارچگی از این واقعیت ناشی می‌شود که ما اغلب می‌خواهیم اطمینان حاصل کنیم که یک فایل یا ثبت داده توسط یک شخص غیرمجاز اصلاح نشده یا تغییر نکرده باشد. صداقت یک مفهوم اساسی امنیتی است و اغلب با مفاهیم مربوط به محرمانگی و عدم انکار اشتباه گرفته می‌شود.
پ) در دسترس بودن
تعریف در دسترس بودن در امنیت اطلاعات نسبتاً ساده است. یعنی توانایی دسترسی به اطلاعات در صورت نیاز. نقص داده‌ها ممکن است باعث کاهش بهره‌وری، از دست دادن اعتبار، جریمه، اقدامات نظارتی و بسیاری مشکلات دیگر شود. به همه این دلیل، داشتن یک برنامه برای در دسترس بودن اطلاعات، در صورت وقوع نقض داده، بسیار مهم است.
ت) احراز هویت در آزمون امنیتی (Security Test)
تایید هویت (احراز) عبارت است از تایید یا رد صحت یک ویژگی از قسمتی از اطلاعات، که توسط یک نهاد، معتبر خوانده می‌شود. این بخش را می‌توان به عنوان مجموعه‌ای از روش‌های امنیتی در نظر گرفت که برای تأیید هویت یک شی یا شخص در نظر گرفته می‌شود.
ث) مجوز
مجوز یک مکانیسم امنیتی است برای تعیین سطوح دسترسی یا امتیازات مربوط به منابع سیستم، از جمله فایل‌ها، خدمات، برنامه‌های کامپیوتری، داده‌ها و ویژگی‌های نرم‌افزار، به کاربر یا مشتری.
ج) عدم انکار در تست امنیتی (Security Test)
در زمینه امنیت اطلاعات، عدم انکار یا قابلیت اثبات هویت کاربر، فرآیندی است که پیام خاصی را ارسال کرده یا عمل خاصی را انجام می‌دهد. اثبات عدم انکار، جزء حیاتی تجارت الکترونیک است. از کسب و کارها در برابر کلاه‌برداری محافظت می‌کند و اطمینان می‌دهد که یک شرکت می‌تواند به پیام یا تراکنش یک کاربر یا سیستم رایانه‌ای خاص، اعتماد کند.
ابزارهای تست امنیتی (Security Test)
1. تست استاتیک امنیت برنامه یا اپلیکیشن (SAST)
تست استاتیک امنیت برنامه (SAST) بر تجزیه و تحلیل کد منبع و فایل‌های اپلیکیشن متمرکز است. این یک فرآیند فنی و زمانبر است و برای شناسایی نقص‌ها و آسیب‌پذیری‌های امنیتی در نرم‌افزارها استفاده می‌شود.
SAST همچنین به عنوان تجزیه و تحلیل استاتیک کد (SCA) یا تست استاتیک اپلیکیشن (SAT) نیز شناخته می‌شود. این روشی برای ارزیابی امنیت برنامه‌های نرمافزاری است که شامل استفاده از ابزارهای دستی و خودکار برای کشف کاستی یا نقص در کد منبع و خطاهای پیکربندی است. بر خلاف روش تست پویای امنیت برنامه (DAST)، تست استاتیک امنیت اپلیکیشن (SAST) بر تجزیه و تحلیل کد منبع و فایل‌های اپلیکیشن تمرکز دارد.
SAST در سطح متفاوتی از انتزاع نسبت به یک اسکنر آسیب‌پذیری معمولی عمل می‌کند. مشکلات امنیتی که یک ابزار SAST می‌تواند شناسایی کند مشابه مواردی است که از طریق بررسی کد منبع شناسایی می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم، مقاله تست استاتیک امنیت اپلیکیشن را مطالعه کنید.
2. تست پویای امنیت برنامه (DAST)
DAST فرآیند یافتن مشکلات امنیتی با استفاده از ابزارهای تست دستی و اتوماتیک است که حملات خارجی را بر روی یک اپلیکیشن شبیه‌سازی می‌کند، تا نتایجی را که بخشی از تجربه کاربر معمولی نیستند شناسایی کند. ابزار تست پویای امنیت برنامه (DAST)، یک ابزار آزمایشی است که برنامه را در طول زمان اجرا بررسی می‌کند. هدف DAST شناسایی نقص‌های قابل استخراج در برنامه حین اجرا، با استفاده از طیف گسترده‌ای از حملات است.
در DAST ،برنامه با ورودی‌ها و پارامترهای مختلف تست می‌شود و ابزار، برنامه را به دنبال هر گونه واکنشی، نظارت می‌کند. هدف این است که برنامه را برای همه آسیب‌پذیری‌های احتمالی آزمایش کنیم و ابزار DAST گزارش کاملی از نقاط ضعف برنامه تهیه می‌کند.
تست امنیتی (Security Test) برنامه بخشی جدایی‌ناپذیر از چرخه حیات توسعه نرم‌افزار (SDLC) است. تست اپلیکیشن در مراحل توسعه و تولید ضروری است. ابزارهای DAST گام بعدی در تکامل تست امنیتی (Security Test) برنامه‌ها هستند، زیرا می‌توانند آسیب‌پذیری‌ها را با استفاده از انواع مختلف حملات به سرعت شناسایی کنند.
تست تعاملی امنیت برنامه (IAST)
تست تعاملی امنیت اپلیکیشن (IAST) یک رویکرد مدرن برای تست امنیتی (Security Test) برنامه است. IAST یک روش برگزیده برای ارزیابی امنیت اپلیکیشن‌های وب و تلفن همراه است که برای شناسایی و گزارش آسیب‌پذیری‌ها در اپلیکیشن‌های تحت آزمایش طراحی شده‌اند.
3 مورد برای انتخاب پیمانکار تست امنیتی (Security Test)
وقتی یک شرکت بودجه محدودی برای یک پروژه تست امنیتی (Security Test) دارد، معمولا تصمیم به برونسپاری این تست می‌گیرد. سوال همیشگی که پس از آن در ذهن مدیریت ایجاد می‌شود این است که: چگونه یک فروشنده تست امنیتی (Security Test) مناسب را انتخاب کنیم؟
انتخاب یک فروشنده خوب کار آسانی نیست. در ادامه به سه موردی که باید هنگام انتخاب یک فروشنده تست امنیتی (Security Test) خوب در نظر بگیرید می‌پردازیم.
- مطمئن شوید که شرکت دارای پایگاه داده آسیب‌پذیری به روز و مهندسان امنیت ماهر است.
- بازگشت سرمایه (ROI) در مقایسه با قیمت باید خوب باشد.
- اعتبار فروشنده شخص ثالث را در بازار بررسی کنید.
دیگر ابزارها برای آزمون امنیتی (Security Test)
تست امنیتی (Security Test) یک اصطلاح گسترده است که طیف وسیعی از فعالیت‌ها را در بر می‌گیرد، از اسکن آسیب‌پذیری و تجزیه و تحلیل کد گرفته تا تست نفوذ، ممیزی‌های امنیتی و موارد دیگر. متداول‌ترین ابزارهایی که برای تست امنیتی به کار برده می‌شوند عبارت‌اند از:
ابزار ZAP OWASP
یک ابزار ارزیابی و مدیریت آسیب‌پذیری برنامه برای اپلیکیشن‌های تحت وب است. ZAP اغلب توسط توسعه دهندگانی که در حال ساخت اپلیکیشن‌ها هستند و تیم‌های امنیتی که در حال انجام ارزیابی‌های امنیتی داخلی هستند استفاده می‌شود.
ابزار W3AF در تست امنیتی (Security Test)
ابزار W3AF یک چارچوب حمله و بازرسی اپلیکیشن‌های تحت وب است. این فریم ورک با ماژول‌هایی طراحی شده با پیکربندی و گسترش آسان، قابل توسعه است. این چارچوب را می‌توان به صورت دستی یا خودکار با استفاده از API در زبان پایتون استفاده کرد.
اگر علاقمند به آشنایی بیشتر با APIها هستید، مقاله زیر را مطالعه بفرمایید:
امنیت API چیست؟
ابزار SonarQube
SonarQube یک پلتفرم منبع باز است که توسط SonarSource توسعه یافته است. این برنامه برای انجام بازرسی مداوم از کیفیت کد و انجام بررسی‌های خودکار با تجزیه و تحلیل استاتیک کد، برای شناسایی اشکالات، نابسامانی‌های کد و آسیب‌پذیری‌های امنیتی در بیش از 20 زبان برنامه‌نویسی طراحی شده است.
ابزار NMAP
Nmap یک ابزار مدیریت شبکه منبع باز برای نظارت بر اتصالات شبکه است. برای اسکن شبکه‌های بزرگ استفاده می‌شود و به بازرسی هاست‌ها، سرویس‌ها و تشخیص نفوذ کمک می‌کند.
ابزار Wireshark در آزمون امنیتی (Security Test)
Wireshark یک تحلیلگر ترافیک شبکه است، نرم‌افزار نظارتی که به شما این امکان را می‌دهد که ببینید چه ترافیکی در شبکه سیستم شما در جریان است.
تست نرم‌افزار چه تفاوتی با تست امنیتی (Security Test) دارد؟
تفاوت اصلی بین تست امنیتی و سایر اشکال تست نرم‌افزار این است که آزمون امنیتی مربوط به شناسایی آسیب‌پذیری‌هایی است که هکرها می‌توانند از آن‌ها برای دسترسی به سیستم‌ها سوءاستفاده کنند. این برخلاف روش‌های آزمایشی دیگر است که بیشتر به شناسایی نواقص در نحوه عملکرد نرم‌افزار می‌پردازند.